در راستای تحقق اهداف نظام سلامت در کشور مراکز آموزش بهورزی با هدف بهره مند کردن خانه های بهداشت از بهورزان دارای مهارت های کافی تاسیس می گردد .
این هدف از طریق آموزش و تربیت بهورزان قبل از استخدام و تدوین برنامه آموزش بدو خدمت تحقق می یابد .
وظایف مرکز آموزش بهورزی
*پذیرش بهورز
· تشکیل کمیته پذیرش بهورز شهرستان با حضور : مدیر مرکز آموزش بهورزی– کارشناس مسئول گسترش شبکه شهرستان – رئیس مرکز بهداشت شهرستان – مسئول کارگزینی شبکه به منظور:
الف - تعیین روستاهای دارای اولویت از نظر جذب و پذیرش بهورز
ب - بررسی پستهای بلاتصدی بهورزی با حضور کارشناس مسئول بهورزى استان
· توجیه برنامه در روستاهای اصلی و قمر در خا نه های بهداشت و جلب همکاری مردم ، شورای اسلامی ، معتمدان محلی و غیره
· بر قراری ارتباط با خانواده ها و جستجوی نفرات واجد شرایط برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی و توجیه ارزش این خدمات
· اطلاع رسانی در خصوص پذیرش بهورز بومی در روستاهای مورد نظر از طریق نشر آگهی در مساجد ،خانه بهداشت ،مراکز بهداشتی درمانی ، اماکن عمومی و غیره
· جمع آوری مدارک مورد نیاز داوطلبان و تنظیم پرونده برای آنان
· برگزاری آزمون کتبی و مصاحبه برای انتخاب نفرات برتر از بین داوطلبان بومی هر محل و معرفی آنان به هسته گزینش
· اعلام اسامی پذیرفته شدگان برای ثبت نام و تکمیل پرونده در مرکز آموزش بهورزی
· فراهم نمودن تسهیلات لازم برای سنجش سلامت مهارت آموزان در بدو ورود به مرکز
· تامین امکانات رفاهی مهارت آموزان ( طبق آیین نامه )
· برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزش نظری – عملی و کار آموزی و و ترتیب حضور فعال و مستمر مربیان در کلیه مراحل آموزشی
· برگزاری آزمونهای پایان هر پایه و مشارکت در آزمون نهایی
· تنظیم برنامه آموزشی دوره آموزش ماما روستا ( آیین نامه ماما روستا )
· تدوین طرح درس روزانه و کلی و چک لیست های آموزشی توسط مربیان
· برگزاری امتحانات هر پایه در طول دوره آموزش
· تامین محیط سالم اجتماعی برای مهارت آموزان در حال تحصیل و نظارت بر رفتار و انضباط آنان
· بر پایی اردوهای علمی ، فرهنگی ، تفریحی مهارت آموزان بهورز در معیت مربیان
· تائید بومی بودن و محل سکونت داوطلبان
· پیگیری تشکیل کمیته آموزش شهرستان ( متشکل از رئیس مرکز بهداشت شهرستان , مسئولین ستادی بر حسب مورد ، مدیر مرکز آموزش بهورزی ، دبیر کمیته آموزش مدیر مرکز آموزش بهورزی می باشد .
* برگزاری نیازسنجی
· برگزاری نیازسنجی آموزشها به صورت متمرکز و بررسی اطلاعا ت ماندگار از دوره های برگزار شده پس از شش ماه جهت بهورزان و با همکاری واحدهای ستادی
· اعلام نتایج نیاز سنجی ها به واحد های ستادی
· دریافت نیازهای آموزشی بهورزان از واحدهای مختلف مرکز بهداشت شهرستان
· طرح در کمیته آموزش و تطبیق نیازهای واحدها با نیاز واقعی بهورزان و شرایط موجود
· برنامه ریزی جهت اجرای دوره های آموزشی با همکاری واحدهای ستادی
· نظارت و ارزشیابی کلاسها و کارگاههای برگزار شده بر اساس چک لیست ( تهیه طرح درس ، پیش آزمون و پس آزمون , نحوه تهیه سئوالات , انتخاب مربی و ... )
· ارزشیابی دوره های آموزش در حین اجرا و بعد از پایان دوره به منظور بررسی و تجزیه و تحلیل پیشنهاد ها و تعیین نارساییها و ارائه فرمهای لازم جهت رفع نارسائیها و بهبود آموزش
· مطالعه و بررسی به منظور تدوین منابع آموزشی از طریق تالیف , ترجمه کتب , مجلات و مقالات علمی .
· مشارکت در برنامه ریزی و برگزاری سیمنارهای آموزشی , ارزشیابی آنها و تجزیه و تحلیل نظرات و پیشنهادات شرکت کنندگان و انعکاس آن به مسئولین اجرایی .
· بررسی سیاستها و خط مشی های نظام اداری کشور در زمینه آموزش کارکنان دولت .
· شناخت استراتژیها و جهت گیریها ی آموزشی
· بررسی و اظهار نظر نسبت به مسائل و مشکلات آموزشی و ارائه طرحهای اجرایی مناسب .
· انجام مطالعات و پژوهش در زمینه برنامه های آموزشی اجرا شده در سطح آموزش و اجرا .
· بررسی و شناخت نیازهای آموزشی تخصصی مدیریت و ارائه طرحها و برنامه های مناسب با همکاری واحدهای مرتبط مرکز بهداشت .
· تعیین روش و شیوه آموزش با هماهنگی واحدهای ستادی
· تامین و پیگیری ایجاد فضا و وسایل کمک آموزشی مناسب
· شرکت در جلسات ادغام برنامه های جدید و انتقال آموزشها به سایر رده ها و مشارکت در اجرای برنامه ها .
·
* توجه : لازم است جهت برگزاری هر چه بهتر آموزشها با هماهنگی مدیرمرکز از مربیان توانمند در امر تدریس استفاده گردد .
· برنامه ریزی جهت اجرای بازدیدهای عملی و کارآموزی کمکهای اولیه در بیمارستان
· همکاری با فصلنامه بهورز , جمع آوری و استخراج نیازهای آموزشی بهورزان شاغل جهت ارسال به فصلنامه , تهیه و جمع آوری مطالب آموزشی مناسب از پرسنل جهت ارسال به فصلنامه
· تکمیل فرمهای نیاز سنجی از پرسنل در زمینه فصلنامه بهورز و ارسال به فصلنامه
· طراحی و برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی غیر حضوری ( از راه دور ) کارکنان و آزمون فصلنامه بهورز
· برنامه ریزی جهت اجرای کلاسهای عملی و مهارت آموزی جهت پرسنلی که در این زمینه نیاز به آموزش دارند .
· همکاری در تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها و اطلاعات آماری حاصل از آنها .
تبصره 2 : سایر امور
-
- مشارکت در برگزاری دوره های کارورزی، کارآموزی دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی
- مشارکت در آموزش دانشجویان دوره های پزشکی اجتماعی و جامعه نگر.
- مشارکت در ارتقاء برنامه های آموزشی و کارآموزی دانشجویان با همکاری دانشکده ها
- شرکت در جلسات هماهنگی با دانشکده ها جهت انتقال مشکلات موجود دوره کارآموزی دانشجویان در مراکز بهداشتی درمانی به دانشکده ها .
- برنامه ریزی و اجرای مراسم بزرگداشت روز بهورز با همکاری واحد گسترش
- برنامه ریزی سالیانه جهت انتخاب بهورز و مربی نمونه براساس چک لیست استاندارد و اعلام نتایج به مرکز بهداشت استان .
- پیگیری تشکیل شورای بهورزی و انتقال مسائل و مشکلات بهورزان به رئیس مرکز بهداشت شهرستان و تلاش در جهت حل مشکلات آنان
- برنامه ریزی جهت حضور فعال مربیان در جلسات آموزشی و بازآموزی مرکز بهداشت شهرستان و استان
- نظارت بر عملکرد پرسنل مراکز بهداشتی درمانی به اتفاق تیم کارشناسی
- نظارت مستمر بر فعالیت پرسنل خانه های بهداشت آموزشی و دانش آموزی و پس خوراند به مدیر مرکز مربوطه
- ارسال نتایج نظارت ها به مراکز بهداشتی درمانی و پیشنهاد تشویق و تنبیه پرسنل
- مشارکت در کمیته های آموزشی و اجرایی مرکز بهداشت شهرستان
- برنامه ریزی در جهت ایجاد تسهیلات لازم برای دریافت دیپلم کارو دانش بهورزان
- مشارکت در امور فنی بهورزان ( ارزشیابی سالیانه ، ارتقاء شغلی ،تغییر عنوان و ...)
- برنامه ریزی جهت تحقیق و پژوهش در عرصه های بهداشتی درمانی
- پیگیری تامین امور رفاهی بهورزان و دانش آموزان بهورزی با همکاری امور اداری
- حضور فعال در کمیته نقل و انتقالات
شرایط تاسیس و ادامه فعالیت مرکز آموزش بهورزی
· تاسیس و راه اندازی مرکز آموزش بهورزی بر اساس طرح توسعه گسترش شبکه های بهداشتی درمانی و با مجوز کتبی از معاونت سلامت وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود .
· با توجه به نیاز سیستم به یک مرکز آموزشی توانمند و وجود برنامه های آموزش بدو خدمت نیروها , مراکز آموزش بهورزی حتی اگر فاقد دانش آموز بهورزی باشند ، باید فعالیتهای آموزشی را کماکان ادامه دهند .
تبصره 1 : تامین بودجه راه اندازی مرکز آموزش بهورزی و نیز هزینه تربیت هر دوره آموزشی برابر مجوز دریافتی در سال اول بر عهده معاونت سلامت وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی است و کلیه هزینه تربیت در سال بعد در بودجه جاری دانشگاه پیش بینی گردد.
تبصره 2 : مرکز آموزش بهورزی حداکثر دو دوره در سال می تواند پذیرش داشته باشد . ظرفیت هر دوره نباید از 20 نفر بیشتر باشد.
· مسئولیت تامین ، تجهیز و تامین امکانات مورد نیاز دوره های آموزشی بر عهده معاونت بهداشتی دانشگاه و
ریاست دانشگاه می باشد .
شرایط مرکز آموزش بهورزی
محل استقرار مرکز آموزش بهورزی در مرکز هر شهرستان و حتی الامکان در جوار مرکز بهداشت شهرستان و دارای مشخصات زیر باشد:
·
الف ) بخش اداری _ آموزشی
· کلاس درس نظری 4 اتاق
· کلاس درس عملی1 اتاق
· نمونه خانه بهداشت 1 اتاق
· اتاق کار گروهی 2 اتاق
· اتاق مدیر و مربیان زن و مرد 3 اتاق
· اتاق امور دفتری و ماشین نویسی 1 اتاق
· نمازخانه
· آبدارخانه و آشپزخانه
· کتابخانه
· سرویس بهداشتی در قسمت اداری
· سالن اجتماعات
ب ) بخش رفاهی
· اتاق ناظم 1 اتاق برای ناظم زن ویک اتاق برای ناظم مرد
· اتاق خواب دانش آموزان (3 تا 4 مترمربع برای هر دانش آموز)
· سالن غذاخوری
· حمام و سرویس بهداشتی( به تعداد مورد نیاز)
تبصره 2 : الف ) تجهیزات مرکز شامل :
- تجهیزات اداری
- تجهیزات آموزشی
- تجهیزات رفاهی- زیستی
- لیست تجهیزات در پیوست شماره 1 می باشد .
- وسایل نقلیه
هر مرکز باید حداقل دارای 2 خودرو بمنظور انجام امور جاری و برنامه کار آموزی و آموزش عملی دانش آموزان و نظارت بر فعالیت تیم سلامت بصورت تمام وقت در اختیار داشته باشد و زمان کار آموزی پایه اول برای رفت و آمد دانش آموزان بهورزی یک دستگاه مینی بوس از طرف مرکز بهداشت شهرستان در اختیار مرکز آموزش بهورزی قرار داده شود.
ب ) : در صورتیکه شهرستان گسترده و دارای روستاهای پراکنده باشد و مردم به دلیل باورهای قومی و فرهنگی حاضر نشوند فرزندان خود را به صورت شبانه روزی به مرکز آموزش بهورزی بفرستند لازم است با دریافت مجوز از معاونت سلامت وزارتخانه مرکز آموزش را در مرکز بخش یا دهستان مستقر گردد تا امکان دسترسی برای روستائیان فراهم شود و بهورزان بتوانند هر روز پس از پایان کلاس به منازل خود مراجعت نمایند و مربیان نیز برای بازدید از خانه های بهداشت دانش آموزی فرصت کافی داشته باشند .
عرصه های آموزش عملی ، کار آموزی
* خانه های بهداشت آموزشی
لازم است هر مرکز آموزش بهورزی 2 تا 5 خانه بهداشت آموزشی برای کار آموزی دانش آموزان پایه اول و هم چنین آشنا نمودن کارکنان بدو خدمت در اختیار داشته باشد .
الف) خانه بهداشت آموزشی که با هماهنگی مرکز بهداشت شهرستان انتخاب می شود باید دارای مشخصات زیر باشد :
· حتی الامکان نزدیکترین فاصله را با مرکز آموزش داشته باشد .
· دارای بهورزان و پرسنل شاغل آگاه ،مطلع و با تجربه بوده که مدت یک هفته در مرکز نکات لازم را در ارتباط با حضور مربیان و دانش آموزان و نحوه کار آنان فرا گرفته باشند.
· دارای تجهیزات و وسایل استاندارد باشد ( دارای شاخصهای مورد انتظار مناسب باشد )
· جمعیت بالای 1000نفر و دارای حداقل یک روستای قمر باشد .
· تحت پوشش یک مرکز بهداشتی درمانی فعال باشد .
ب ) دانش آموزان بهورزی پس از آموزش نظری عملی پایه اول کار آموزی خود را به مدت15 هفته زیر نظر مستقیم مربیان در خانه های بهداشت آموزشی و مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی آموزشی طی می کنند.
ج ) برای انجام کارآموزی دانش آموزان بهورزی در پایه اول برحسب ضرورت و امکانات می توان از دو روش بیتوته در خانه بهداشت آموزشی و یا تردد بین خانه بهداشت و مرکز آموزش بهورزی استفاده نمود . درصورت اقامت دانش آموزان، تجهیزات زیستی و مواد غذایی مورد نیاز باید از طریق مرکز بهداشت شهرستان تامین گردد.
*خانه بهداشت دانش آموزی
خانه بهداشت دانش آموزی محل کارآموزی دانش آموزان است که ممکن است قبلاٌ راه اندازی شده و دارای بهورز فارغ التحصیل باشد در غیر اینصورت لازم است قبل از شروع کار آموزی دانش آموز ، خانه بهداشت با هماهنگی مرکز بهداشت شهرستان تجهیز و راه اندازی گردد.
* مراکز بهداشتی درمانی روستایی آموزشی
برای آشنایی با وظایف مرکز بهداشتی درمانی و روند کار در آنها ،بویژه نظام ارجاع و برنامه های پزشک خانواده، ضرورت دارد دانش آموزان طبق برنامه و بر اساس نیاز درپایه اول دریک مرکز کارآموزی نمایند. تجهیزات این مرکز باید حتی الامکان کامل و استاندارد و دارای پزشک خانواده فعال و نیروی انسانی با تجربه و آشنا با نظام شبکه های بهداشتی باشد . زنجیره ارجاع بین خانه های بهداشت تابعه و این مرکز باید برقرار شده باشد.
* : مراکز بهداشتی درمانی شهری آموزشی
بمنظور کارآموزی در زمینه ایمن سازی و کمک های اولیه ( تزریقات،پانسمان،کنترل علایم حیاتی و غیره .... ) لازم است دانش آموزان مدت یک هفته درپایه اول ، کارآموزی درس ایمنسازی و کمک های اولیه را دراین مراکز طی نمایند.
ارائه ساعات عملی دروس کمکهای اولیه،مراقبت اطفال،مراقبت دوران بارداری، ایمن سازی درپایه دوم با حضور مربیان بلامانع است .
درصورتی که بار مراجعات در مراکز بهداشتی درمانی شهری برای ارائه خدمات کمک های اولیه کم باشدمی توان از بخش اورژانس بیمارستان نیز برای آموزش کمک های اولیه استفاده شود.
* تسهیلات زایمانی- بخش زایمان و نوزادان بیمارستان
برای آموزش عملی و کار آموزی دانش آموزان زن درپایه دوم آموزشی در زمینه کمک به زایمان طبیعی باید امکان آموزش صحیح آنان در بخش زایمان و یا مرکز تسهیلات زایمانی فراهم گردد.
در طول دوره کار آموزی هر دانش آموز زن باید در6-4 زایمان طبیعی به ماما کمک کند.
ارائه ساعات عملی و کارآموزی ماماروستا نیز با حضور مربی مامایی انجام گردد.( مطابق آئین نامه ماماروستا).
* کارگاه های بهداشت محیط و حرفه ای
برای آموزش عملی بهداشت محیط و حرفه ای دانش آموزان بهورزی لازم است با هماهنگی واحد بهداشت محیط و حرفه ای شهرستان و سایر واحدهای ارائه خدمت به تشخیص مربی ، امکانات لازم برای آموزش در مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی ،اماکن عمومی ،تاسیسات بهداشتی آب و فاضلاب و کارگاههای کار با حضور مربی فراهم گردد.
* ستاد شبکه و بیمارستان
بمنظور انجام کار عملی آشنایی با نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی لازم است دانش آموزان به اتفاق مربیا ن به بازدید از این فضاها بپردازند.
مرکز آموزش بهورزی شهرستان کبودراهنگ ، در سال 1370 تاسیس گردیده و تا پایان سال1389 در مجموع 13 دوره بهورز ( 138نفر )
8 دوره ماماروستا تربیت و فارغ التحصیل شده اند. مرکز آموزش بهورزی در این مدت بر اساس مجموعه مقررات و ضوابط مندرج در آخرین
آئین نامه بهورزی فعالیت نموده است.
آزمون کارو دانش بهورزی در خرداد ماه سال جاری برگزار می گردد ، لذا متقاضیان می توانند تا تاریخ 15/2/90 جهت ثبت نام به مرکز آموزش بهورزی مراجعه نمایند .
